Ekonomista o Black Friday: sztuczna inteligencja zmienia nawyki klientów i sprzedawców

Sztuczna inteligencja zmienia nawyki klientów i sprzedawców – powiedział PAP ekonomista, prof. Radosław Mącik. Z badań wynika, że niemal połowa kupujących online korzysta z AI. Sprzedawcy coraz częściej pozycjonują reklamy swoich produktów pod modele językowe.

Z badań przeprowadzonych przez PayPo wynika, że odsetek ankietowanych, którzy w Black Friday planują wydać powyżej 1000 zł, wzrósł z 8 proc. w 2024 r. do 12 proc. w tym roku.

– Na to nakładają się różne czynniki – zastrzegł dyrektor Instytutu Nauk o Zarządzaniu i Jakości Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej prof. Radosław Mącik. Powołał się na dane GUS, według których w październiku 2025 r. inflacja wyniosła 2,8 proc., a przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw wzrosły o 6,6 proc. w porównaniu z analogicznym miesiącem ub.r.

– Zarabiamy lepiej, więc i nasze wydatki nominalne rosną. Większość osób liczy, że jest w stanie zyskać na zakupach w tym czasie, zwłaszcza że jesteśmy w okresie przedświątecznym. Konsumenci próbują często wykorzystać Black Friday, żeby kupić prezenty – stwierdził ekonomista.

Niemal połowa osób kupujących online w Polsce pyta sztuczną inteligencję o najlepszą cenę produktu, wyszukanie atrakcyjnej oferty lub porównanie specyfikacji i właściwości produktów – wskazuje badanie przeprowadzone przez BioStat dla SMSAPI.

Zdaniem ekonomisty popularność narzędzi opartych na modelach językowych rośnie w niespodziewanym tempie.

– Ilość informacji potrzebnych do przetworzenia jest na tyle duża, że dla większości konsumentów korzystanie z podpowiedzi wygenerowanych przez wyszukiwarki oparte na modelach sztucznej inteligencji może być bardziej efektywne. To narzędzie jest bardziej skuteczne w przypadku produktów masowych – powiedział.

Zastrzegł, że sztuczna inteligencja ma problemy z generowaniem odpowiedzi na zapytania o produkty niszowe. – Informacji o produktach mniej popularnych trudno znaleźć w internecie, więc nie miała okazji się ich nauczyć. Łatwiej jej to przychodzi w przypadku wyrobów masowych – dodał.

Ekonomista zwrócił uwagę na zagrożenia związane z bezrefleksyjnym wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Zastrzegł, że generowane odpowiedzi bywają mylące, dlatego użytkownik musi umieć je weryfikować. – Dla wielu osób korzystanie z podpowiedzi wygenerowanych przez ChatGPT i podobne narzędzia stało się bardzo silnym nawykiem. Takie osoby rezygnują z samodzielnego poszukiwania informacji, bo zakładają, że model AI szybciej i wygodniej dostarczy im precyzyjnych rekomendacji – stwierdził.

Ekonomista zwrócił uwagę, że ze zmianą nawyków konsumentów związana jest także nowa tendencja w marketingu. – Sprzedawcy nie pozycjonują reklam pod wyszukiwarki internetowe (SEO), jak do tej pory, ale pod narzędzia oparte na modelach językowych – wskazał.

Z raportu UCE Research i Shopfully wynika, że w tym roku 66,5 proc. klientów zamierza zrobić zakupy w Black Friday. To więcej niż rok temu, kiedy wskazało tak 64,1 proc. ankietowanych. 47,6 proc. respondentów stwierdziło, że promocje organizowane podczas tegorocznego Black Friday są atrakcyjne. Przeciwnego zdania było 29 proc. badanych.

– Reklamy zachęcają konsumentów do poszukiwania okazji, jednak ich oczekiwania muszą zderzyć się z rzeczywistością sprzedawcy – stwierdził prof. Mącik.

W jego ocenie, o ile w sklepach odzieżowych 70-proc. promocje bywają możliwe, to w przypadku elektroniki użytkowej oczekiwanie obniżki rzędu 30 proc. jest nierealistyczne. – Wynika to z tego, że marża w branży odzieżowej jest wyższa niż w elektronicznej – wyjaśnił.

Z badań UCE Research i Shopfully Poland wynika, że 71,9 proc. konsumentów zauważa w sklepach sytuacje, kiedy cena produktu lub usługi jest przed Black Friday podnoszona, aby po obniżce „promocja” wyglądała atrakcyjniej.

Prof. Mącik przypomniał, że od 1 stycznia 2023 r. obowiązują przepisy wynikające z unijnej dyrektywy Omnibus, które nakładają na przedsiębiorców m.in. wymóg transparentnego informowania o obniżkach cen. Każdy przedsiębiorca ogłaszający promocję lub wyprzedaż musi podać w dobrze widocznym miejscu przy towarze – oprócz aktualnej ceny – najniższą cenę z 30 dni poprzedzających obniżkę.

Według eksperta zmiana wprowadziła korzyści dla konsumentów, ale nie wyeliminowała manipulacji lub niedopowiedzeń, którymi posługuje się część sprzedawców. – Nikt nie zwolni konsumentów z obowiązku podejmowania decyzji z rozsądkiem – podsumował.

Zgodnie z amerykańską tradycją Black Friday obchodzony jest w piątek następujący po Dniu Dziękczynienia i w tym roku wypada 28 listopada. Z tej okazji również sklepy w Polsce szykują oferty dla klientów i kilkudniowe promocje.

Z kolei w poniedziałek po Black Friday następuje Cyber Monday – dzień akcji rabatowych w sprzedaży internetowej. (PAP)

Echo Chorzowa, informacje, wiadomosci, aktualnosci